स्वच्छ भारत मिशन

प्रस्तावना

प्रस्तावना

भारतामध्ये सर्व प्रथम 1986 साली केंद्रीय पुरस्कृत ग्रामीण परिसर स्वच्छता कार्यक्रम (Central Sponsored Rural Sanitation Program) सुरु झाला. नंतर या कार्यक्रमाची सन २० ऑगस्ट २००३ या वर्षामध्ये संपुर्ण स्वच्छता अभियान (Total Sanitation Campaign) या नावाने केंद्रीय ग्रामविकास राज्यमंत्री मा. श्रीम. सुर्यकांता पाटील यांच्या हस्ते शुभारंभ करण्यात आला. तदनंतर सन २००३-२०११ या कालावधीत जिल्हयात संपुर्ण स्वच्छता अभियान या नावाने राबविण्यात आले. त्यानंतर दिनांक १/४/२०१२ या तारखेपासून संपुर्ण स्वच्छता अभियानाचे निर्मल भारत अभियान (Nirmal Bharat Abhiyan) असे नामकरण करण्यात आले. त्यावेळेस ठाणे जिल्हयाचा (ठाणे व पालघर) सर्व्हे करण्यात आला. त्यांनतर ०१ ऑगस्ट २०१४ मध्ये ठाणे जिल्हयाचे विभाजन करण्यात आले होते. २ ओक्टोबर २०१४ रोजी या अभियानाचे नामकरण देशाचे पंतप्रधान मा.श्री.नरेंद्र मोदी यांनी स्वच्छ भारत मिशन (ग्रामीण) अशी करण्यात आली. आणि या उपक्रमाचे अत्याधुनिकरण करण्यासाठी स्वच्छ भारत मिशन (ग्रामीण) टप्पा-२ म्हणून संबोधिण्यात आले.

सदयस्थितीत ठाणे जिल्हयातील ग्रामीण भागात एकुण ०५ तालुके व ४२६ ग्रामपंचायती व ७७७ महसुली गावे तर १९७५ गावपाडे वस्ती आहेत.

ठाणे जिल्हा मुंबई पासुन जवळ आहे. ठाणे जिल्हाचा विचार करता हा जिल्हा औदयोगिकरणात अग्रेसर आहे व नागरीकरण झपाटयाने होत आहे तसेच आदिवासी बहुल जिल्हा म्हणुन ठाणे जिल्हयाची ओळख आहे. २०१२ च्या पायाभुत सर्वेक्षणानुसार ठाणे जिल्हयात एकुण ९१२२५ कुटुंबांकडे शौचालय सुविधा उपलब्ध नसल्याचे निदर्शनास आले व त्यानुसार ३१ मार्च २०१७ रोजी सन २०१२ च्या पायाभुत सर्वेक्षणानुसार ठाणे जिल्हयातील ४२६ ग्रामपंचायती हागणदारी मुक्त घोषीत करण्यात आल्या.

ग्रामीण भागांतील लोकांमध्ये आरोग्य विषयक जाणीव जागरुकता वाढविण्यासाठी आणि स्वच्छता सुविधांची मागणी निर्माण करण्यासाठी सन १९९९ पासून संपूर्ण स्वच्छता अभियानाच्या माध्यमातून माहिती, शिक्षण व संवाद, मानवी संसाधन विकास, क्षमता उभारणी कार्यक्रम यावर भर देण्यात आला. स्वच्छतेबाबत जागरुकता निर्माण करण्यासाठी संपूर्ण स्वच्छतेची खात्री करुन कचरा मुक्त करण्याच्या उद्देशाने दिनांक १/४/२०१२ पासून “निर्मल भारत अभियान” सुरु करण्यात आले. स्वच्छतेच्या क्षेत्रात अभूतपूर्व कामगिरी करणाऱ्या पंचायतराज संस्थांना राष्ट्रपिताच्या हस्ते निर्मल ग्राम पुरस्कार देऊन सन्मानित करण्यासाठी केंद्र सरकारने पुढाकार घेतला.

दिनांक २ ऑक्टोंबर २०१४ पासून स्वच्छतेचा हा कार्यक्रम “स्वच्छ भारत मिशन (ग्रामीण)” या नावाने सर्व भारतभर राबविण्यांत येत आहे. स्वच्छ भारत मिशन (ग्रामीण) या कार्यक्रमांतर्गत ग्रामीण भागातील दारिद्रय रेषेखालील तसेच दारिद्रये रेषेच्या वरील आर्थिकदृष्टया मागास कुटूंबांना वैयक्तिक शौचालय बांधकामासाठी प्रोत्साहन अनुदान देण्यांत येते. तसेच ग्रामीण भागात सार्वजनिक स्वच्छतागृह बांधकाम यासाठी ग्रामपंचायतींना अनुदान देण्यांत येते. सन २०२० पासून स्वच्छतेचा हा कार्यक्रम “स्वच्छ भारत मिशन (ग्रामीण)टप्पा-२” म्हणून संबोधिण्यात आला व त्यामध्ये सांडपाणी आणि घनकचरा व्यवस्थापन ची कामे करून जिल्हा हागणदारीमुक्त अधिक करण्याचे नियोजित करण्यात आले.तसेच वैयक्तिक शौचालयाचा नियमित वापर करुन त्याची सवय लागावी व इतर सर्व स्वच्छतेच्या उपक्रमाचे महत्व ग्रामीण भागात जन सामान्य पर्यंत पोहचावे यासाठी स्वच्छ भारत मिशन कार्यक्रमांतर्गत माहिती शिक्षण व संवाद (IEC) आणि क्षमता बांधणी या घटकांवर विशेष भर दिला जातो.

स्वच्छ भारत मिशन बाबत ग्रामीण भागातील लोकांना प्रवृत्त करणे :-

स्वच्छ भारत मिशन (ग्रा) अंतर्गत ग्रामीण भागातील लोकांना स्वच्छतेबाबत प्रवृत्त करणे व त्यांना शौचालय बांधकाम करण व त्याचा वापर करण्याबाबत प्रवृत्त करण्यासाठी लोकांच्या मानसिकतेमध्ये बदल घडवुन आणणे ही एक मोठी समस्या होती.

त्यासाठी ग्रामीण भागातील लोकांना शौचालयाचे महत्व व त्याचे फायदे व तोटे हे व त्यापासुन येणारे दुष्पपरिणाम याबाबत लोकांमध्ये मोठया प्रमाणावर जनजागृती करण्यात आली व ग्रामीण भागातील लोकांना शौचालय बांधकाम करणेसाठी प्रवृत्त करण्यात आले. त्यासाठी जिल्हास्तर, तालुकास्तर व ग्रामपंचायतस्तरावर विविध उपक्रमाचे आयोजन करण्यात आले होते.

1. जिल्हा, तालुका व ग्रामपंचायतस्तरावर मेळावे, आढावा बैठका, गटचर्चा, विशेष ग्रामसभा, महिला सभा, कोपरा बैठका घेण्यात आल्या.

2. कलापथक, रोड शो, चित्ररथ, LED वाहन, स्थानिक वृत्तपत्रे, नाटक, घडिपत्रिका, बॅनर, चर्चासत्र, युवक मेळावे, महिला मेळावे, रॅली, एस.टी.महामंडळ जाहिरात, प्रशिक्षण. कार्यशाळा, गृहभेटी, स्टॉल इ. विविध उपक्रमांचे आयोजन करण्यात आले. सदर उपक्रमांतुन नागरिकांना स्वच्छतेचे महत्व पटवुन सांगण्यात आले व त्यांना शौचालय बांधकाम करुन त्यांचा वापर करणेसाठी प्रवृत्त करण्यात आले.

स्वच्छतेचा थेट आरोग्याशी काय संबंध आहे याचे देखील महत्व लोकांना पटवुन सांगण्यात आले.

स्वच्छता अभियानमध्ये महिलांचा सक्रिय सहभाग :-

जिल्हयात भारत मिशन (ग्रा) अभियान राबविताना सर्व घटकांना सामावुन घेण्यात आले होते. पंरतु प्रत्यक्षात क्षेत्रिय भेटी दरम्यान असे निदर्शनास आले की, पाहिजे तेवढे यश मिळत नव्हते. त्यामुळे मग स्वच्छता अभियानामध्ये महिलांचा सहभाग वाढविण्याकडे लक्ष देण्यात आले.
घरात सर्वात जास्त संबंध स्वच्छतेचा महिलांशी येतो (धुणे-भांडी, पिण्याचे पाणी, घरातील परिसर, लहान मुलांची स्वच्छता, स्वयंपाक) त्यामुळे यामध्ये आम्ही जास्तीत जास्त महिलांना समाविष्ट करुन घेण्यात आले.
महिलांचा सक्रिय सहभाग वाढावा यासाठी महिलांच्या ग्रामसभा, ग्रामपंचायस्तरावर महिलांच्या बैठका, तालुकास्तरावर महिलांचे प्रशिक्षण, कार्यशाळा, अभ्यास सहल व महिला बचत गटाच्या माध्यमातुन स्वच्छतेच्या कामास प्राधान्य देऊन जास्तीत जास्त महिलांना या कामात समाविष्ट करुन घेण्यात आले.
उत्कृष्ट काम करणा-या अंगणवाडी सेविका, मदतनीस महिलांचा सत्कार करण्यत आला व त्यांना प्रशस्तिपत्र देऊन गौरविण्यात आले.
महिला आर्थिक विकास महामंडळ, MSRLM इ. विभागांशी योग्य समन्वय साधुन महिलांचा सहभाग वाढविण्यात आला.

शाळेतील विदयार्थाचा सक्रिय सहभाग :-

स्वच्छ भारत मिशन (ग्रा) अंतर्गत काम करताना सर्व घटकांना सामावुन घेऊन काम करण्यात आले. परंतु यामध्ये सर्वात महत्वाचा घटक म्हणजे शाळेतील विदयार्थी. हे विदयार्थी देशाचे भावी नागरीक व देशाची संपत्ती असल्याने त्यांनाही यामध्ये समाविष्ट करुन घेण्यात आले.
त्यासाठी शाळेतील मुलांच्या रॅली, चित्रकला स्पर्धा, रांगोळी स्पर्धा, वत्कृत्व स्पर्धा, विदयार्थी स्वच्छतादुत हे उपक्रम जिल्हयात राबविण्यात आले व तसेच यामध्ये सर्वात जास्त प्रमाणात आम्हाला यश मिळाले.
लहन मुलांमार्फत कुटुंबांतील सर्व सदस्यांना स्वच्छतेबाबत जाणीव जागृती होण्यास मदत झाली.

स्वच्छता अभियान यशस्वी करण्यासाठी वापरण्यात येणारे मार्ग व माध्यमे :-

स्वच्छता अभियान यशस्वी करण्यासाठी विविध प्रकारच्या माध्यमांचा वापर करण्यात येतो.

Whatssapp Group, Facebook, Bulk SMS, आंतरव्यक्ती संवाद, बाहय माध्यमे, रेडिओ, वृत्तपत्र जाहिरात, हस्तपत्रिका, घडिपत्रिका, दिनदर्शिका, दुरदर्शन वरील जाहिरात, प्रदर्शने, अभ्यास दौरा, प्रात्यक्षिके इ. माध्यमाचा वापर करुन जिल्हयात स्वच्छ भारत मिशन अंतर्गत ग्रामीण भागातील लोकांना स्वच्छतेविषयी प्रवृत्त करण्यात आले.

इतर विभागांचा स्वच्छ भारत अभियानात सक्रिय सहभाग :-

स्वच्छ भारत मिशन (ग्रा) अंतर्गत जिल्हयात काम करताना यश प्राप्त झाले परंतु १००% यश प्राप्त झाल्याचे निदर्शनास येत नव्हते. त्यामुळे जिल्हास्तरावर इतर विभागांचा सुदधा सक्रिय सहभाग घेणे अत्यंत आवश्यक होते.

शिक्षण विभाग - स्वच्छ भारत मिशन (ग्रा) अंतर्गत काम करताना शाळेतील मुलांचा, शिक्षकांचा सहभाग घेणे आवश्यक आहे तसेच शाळेतील मुलांना स्वच्छतेबाबत जाणीव जागृती करुन प्रवृत्त करणेकरिता शिक्षण विभागाशी समन्वय ठेवण्यात येतो.
महिला व बालकल्याण विभाग – महिला व बालकल्याण विभागाअंतर्गत ग्रामपंचायतस्तरावर काम करणा-या अंगणवाडी कार्यकर्ती, मदतनीस यांची देखील ग्रामपंचायतस्तरावर मदत घेणे अपेक्षित होते त्यासाठी या विभागाशी सातत्याने समन्वय ठेवण्यात येत आहे.
आरोग्य विभाग- आरोग्य विभागाअंतर्गत ग्रामपंचायतस्तरावर काम करणारे आरोग्य सेवक, आशा कार्यकर्ती, जलसुरक्षक यांची देखील ग्रामपंचायतस्तरावर मदत घेण्यात येते.
MSRLM – MSRLM अंतर्गत ग्रामपंचायतस्तरावर काम करणा-या महिला बचत गटांचा देखील सक्रिय सहभाग घेणे घेण्यात आला .
वरील सर्व विभागाशी योग्य पदधतीने समन्वय ठेवण्यात आला त्यामुळे स्वच्छतेच्या कामात प्रगती दिुसुन

विभागाची संरचना

संपर्क

कार्यालयाचा पत्ता/दुरध्वनी क्रमांक

स्क्वेअर फिट होम्स, दूसरा माळा प्लॉट

नं.106/107, एस. जी.बर्वे रोड,जि. एस.

टी. भवन समोर,वागळे इस्टेट एम आय डि

सी, 22 नंबर सर्कल, ठाणे (पश्चिम )

दुरध्वनी क्रमांक 022-25383141 ईमेल आय डी nbazpthane@gmail.com

कार्यालयीन कामकाजाची वेळ

कार्यालयीन कामकाजाची वेळ – सकाळी ०९.४५ ते सा.०६.१५
महिन्यातील दुसरा व चौथा शनिवार , रविवार व शासकीय नियमानुसार इतर सार्वजनिक सुट्टया सोडून

विभागाचे ध्येय

विभागाचे ध्येय

l.विभागाचे ध्येय
- ग्रामीण क्षेत्रातील सर्वसाधारण जीवनमानात सुधारणा घडवुन आणणे.
- ग्रामीण स्वच्छतेचा व्याप्तीची गती वाढवुन सन २०२५ पर्यंत देशातील सर्व ग्रामपंचायतीना हागणदारी मुक्त(अधिक) ग्राम पंचायतीचा दर्जा मिळवुन देऊन स्वच्छ भारताचे स्वप्न पुर्ण करणे
- शाश्वत स्वच्छतेचा साधनांचा प्रसार करणाऱ्या पंचायत राज संस्था आणि सामाजिक गटांना जाणीव जाग्रुती व आरोग्य शिक्षण याद्वारे प्रेरीत करणे.
- शौचालयचा वापर व देखभाल संबंधी आवश्यक माहिती पुरवणे कुटुंबांना शौचालय वापरास प्रवृत्त करणे.
- सर्व शिक्षा अभियान अंतर्गत (SSA) येत नसलेल्या शाळा व अंगण्वाडयांना सुयोग्य स्वच्छता सोयी पुरविणे आणि विद्यार्थाना आरोग्य शिक्षण आणि स्वच्छतेच्या सवयी याबद्दल महिती देणे.
- पर्यावरणाच्या दष्टीने सुरक्षित, कायम स्वरुपी स्वच्छतेसाठी स्वस्त आणि योग्य तंत्रज्ञानाला प्रोत्साहन देणे.
- ग्रामीण भागात सार्वत्रिक स्वच्छता राखण्यासाठी लोकांचे व्यवस्थापन असलेल्या आणि घनकचरा व सांडपाण्याच्या विल्हेवाटीला प्राधान्य देणाऱ्या पर्यावरणानुकुल स्वच्छतेच्या पध्दती विकसीत करणे.
- पिण्याच्या पाण्याची योग्य साठवण, वापर व हाताळणी या शुद्धतेच्या बाबींविषयी जागरुकता वाढविणे.
l.अंमलबजावणीचे धोरण...
गावस्तरावर स्वच्छता उपक्रमांमध्ये लोकसहभाग वाढविणे.
हागणदारीमुक्तीसाठी लोकचळवळ बळकट करणे.
हागणदारीमुक्त अधिक घोषित केलेल्या जिल्हयामध्ये निरंतर स्वच्छतेसाठी आंतरव्यक्ति संवादासह नाविण्यपुर्ण उपक्रम राबविणे.
ग्रामीण पाणीपुरवठा, शिक्षण, आरोग्य, महिला बालकल्याण, ग्रामविकास, कृषी, MGNREGA, MSRLM व इतर सर्व शासकिय विभागांच्या समन्वयातुन स्वच्छतेसाठी अनुकूल वातावरण निर्मिती करणे.
लोकप्रतिाधिनी, विविध शासकिय विभाग, स्वयंसेवी क्षेत्र, खाजगी उदयोजकांच्या सामाजिक उत्तरदायित्वला सक्रिय करणे, सदर घटकांना स्वच्छता संवाद उपक्रमांशी जोडून सक्रिय सहभाग मिळवणे.

l.अभियनातंर्गत उपक्रम...

जिल्हास्तर...

जिल्हास्तरावर मेळाव्याचे आयोजन - या मेळाव्यात जिल्हास्तरावर सर्व यंत्रणांचा सहभाग निश्चित करण्यात येतो .जिल्हा परिषद-पंचायत समिती सदस्य व जिल्हा परिषद/पंचायत समिती अधिकारी, सरपंच,उपसरपंच, ग्रामसेवक, आदींचा यांचा समावेश या मेळाव्यात करण्यात येतो . या मेळाव्यात तंत्रज्ञानाविषयक प्रदर्शनाचे आयोजन करावे.
डीजीटल आयईसी एलईडी व्हॅन (Led Van), कलापथक व साहित्य निर्मिती/निवड अंतिम करून या उपक्रमांचा सविस्तर तारीखनिहाय गावस्तरावरील कार्यक्रम निश्चित करण्यात येतो.
आंतरव्यक्ति संवाद साहित्य - संवादकासाठी कीट व लाभार्थीसाठीचे कीट तयार करणे. यामध्ये घडीपत्रिका, माहितीपुस्तिका, पॉकेट डायरी व आवश्यक इतर साहित्यांचा वापर करण्यात येतो

तालुकास्तर...

तालुकास्तरावर भव्य स्वच्छता मेळाव्याचे आयोजन करण्यात येते. यामध्ये प्रमुख पाहुणे म्हणुन तालुक्यातील सर्व लोकप्रतिनिधींना निमंत्रित करण्यात येते. व पाहूण्यांच्या हस्ते हागणदारीमुक्त अधिक झालेल्या ग्रामपंचायतीमधील सरपंच, ग्रामसेवक, पालक अधिकारी/कर्मचारी, संपर्क अधिकारी, साधन व्यक्ति आदींचा प्रशस्तिपत्रक देऊन सन्मान करावा.
तालुकास्तरावर गाव ते तालुकास्तरावरील पदाधिकारी, अधिकारी या अभियानातील सर्व स्तरावरील अपेक्षित संवादक यांना निमंत्रित करुन या कार्यशाळेत निर्माण केलेल्या संवाद साहित्याबाबत व त्याचा वापराबाबत मार्गदर्शन करण्यात येते

गावस्तर...

गावस्तरावरच्या वातावरण निर्मितीसाठी अभियानाच्या पहिल्या टप्यामध्येच ग्रामसभा, कलापथकांचे कार्यक्रम, डिजीटल व्हॅनद्वारे फिल्मो शो, जाणीव जागृती करणे
शालेय विदयार्थ्यांच्या मदतीने वेळोवेळी स्वच्छता फेरीचे आयोजन करणे
दिन विशेष- अभियान कालावधीमध्ये महत्वाचे दिन विशेष येत आहेत. या सर्व दिवसांचा योग्यप्रकारे संदेश प्रसारणासाठी उपयोग व्हावा यासाइी प्रयत्न करावा.
स्थानिक विशेष दिन/ कार्यक्रमांचा समावेशही करावा.
गावातील पिण्याच्या पाण्याची टाकी व पाण्याचा स्त्रोताचा परिसर स्वच्छ करणे
शालेय स्वच्छतादुत, पाणी व स्वच्छतेविषयी वक्तृत्व, निबंध स्पर्धा आदि उपक्रम राबविणे

अपेक्षित परिणाम...

कुटुंबस्तरावर स्वच्छतेसंबंधी आणि स्वच्छतेच्या सवयीसंबंधी अपेक्षित बदलासाठी दृष्टीकोन विकसीत होईल.

विभागाची कार्यपध्दती

प्रोत्साहन पर अनुदान वितरीण व्यवस्था

स्वच्छ भारत मिशन ग्रामीण हि केंद्र पुरस्कृत योजना आहे. त्यामध्ये 60 % निधी केंद्र हिस्सा व 40 % निधी राज्य हिस्सा कडुन प्राप्त होणारा निधी खालील 6 घटकावर खर्च होतो व तो खालील प्रमाणात वितरीत केला जातो.

अ.क्र.	घटक	तपशील	निधी
अ.क्र.	घटक	तपशील	केंद्र	राज्य	15 वित्त आयोग
1	वैयक्तिक शौचालय	स्वच्छ भारत मिशन (ग्रा) अभियानातील सर्व प्रवर्गासाठी	7200/-	4800/-	-
2	माहिती शिक्षण व संवाद	एकुण प्रकल्प किमंतीच्या 5%	75%	25%	-
3	फिरता निधी	एकुण प्रकल्प किमंतीच्या 5% (प्रति जिल्हा रक्कम रु50 लाखापर्यंत)	80%	20%	-
4	सार्वजनिक शौचालय	रक्कम रु 2 लक्ष (Per Unit) ( 10)	60%	30%	-
5	प्रशासकिय खर्च	एकुण प्रकल्प किमतीच्या 2%	75%	25%	-
6	घनकचरा व सांडपाणी व्यवस्थापन (भांडवली किमंत)	स्वच्छ भारत मिशन ग्रामीण प्रमाणे कुटूंबनिहाय	75%	25%	-

स्वच्छ भारत लाभार्थी

माहितीचा अधिकार

माहिती अधिकार अधिनियम २००५ अंतर्गत सन २०२४ मध्ये प्राप्त झालेल्या अर्जाचा तपशील

अ.क्र	प्राप्त अर्ज	निकाली अर्ज	प्रलंबित अर्ज	शेरा
1	3	3	०

अधिकारी/कर्मचारी यांचा वेतनाचा तपशिल

जिल्हा पाणी व स्वच्छता मिशन कक्ष (जिल्हा कक्ष)
कक्ष/शाखा	पदनाम	नियुक्ती (शासकीय/प्रतिनियुक्ती /कंत्राटी )	अधिकारी/कर्मचारी यांचे नाव	मोबाईल	प्रदान करण्यात येणारे वेतन
जल जीवन मिशन कक्ष	उपमुख्य कार्यकारी अधिकारी (पाणी व स्वच्छता)	शासकीय	श्री.अतुल सुभाष पारसकर	7720856111	११७१६१७
	लेखाधिकारी	शासकीय	श्रीम. ज्योती विकास जगताप	9987821591	1395425
	कनिष्ठ प्रशासन अधिकारी	शासकीय	श्रीम. अपुर्वा सुरेश भोये	9284926117	934010
	कनिष्ट सहाय्यक	शासकीय	श्री. संतोष टोळू निचिते	9270346359	954628
	जिल्हा कार्यक्रम व्यवस्थापक	कंत्राटी	रिक्त	--	--
आस्थापना शाखा	डेटा एंट्री ऑपरेटर (स्वच्छ भारत मिशन)	कंत्राटी	रिक्त	--	--
आस्थापना शाखा	शिपाई (स्वच्छ भारत मिशन)	कंत्राटी	रिक्त	--	--
लेखा शाखा	लेखाधिकारी (स्वच्छ भारत मिशन )	कंत्राटी	रिक्त	--	--
स्वच्छता कक्ष	समाज विकास तज्ञ (स्वच्छ भारत मिशन)	कंत्राटी	श्री.दत्तात्रय सोंळ्के	9653303217	50364
	स्वच्छता तज्ञ (स्वच्छ भारत मिशन)	कंत्राटी	रिक्त	--	--
	शालेय स्वच्छता व आरोग्य सल्लागार (स्वच्छ भारत मिशन)	कंत्राटी	श्रीम. सारीका रमेश देशमुख	8655537320	31738
माहिती शिक्षण व संवाद कक्ष	माहिती शिक्षण संवाद तज्ञ (स्वच्छ भारत मिशन )	कंत्राटी	रिक्त	--	0
मनुष्यबळ विकास कक्ष	क्षमता बांधणी तज्ञ (स्वच्छ भारत मिशन )	कंत्राटी	रिक्त	--	0
संनियंत्रण व मुल्यमापन कक्ष	संनियंत्रण व मुल्यमापन तज्ञ (स्वच्छ भारत मिशन)	कंत्राटी	श्री. अनिल सुधिर निचीते	8097912888	50364
लेखा शाखा	वित्त व संपादणूक सल्लागार (राष्ट्रीय ग्रामीण पेयजल कार्यक्रम)	कंत्राटी	श्रीम.पल्लवी तडाखे	8692820004	49429
माहिती शिक्षण व संवाद कक्ष	माहिती शिक्षण व संवाद सल्लागार (राष्ट्रीय ग्रामीण पेयजल कार्यक्रम)	कंत्राटी	श्रीम. प्रमिला चंद्रकांत सोनवणे	9326176076	49429
मनुष्यबळ विकास कक्ष	मनुष्यबळ विकास सल्लागार (राष्ट्रीय ग्रामीण पेयजल कार्यक्रम)	कंत्राटी	श्री. ज्ञानेश्वर वामन चंदे	9833682749	49429
संनियंत्रण व मुल्यमापन कक्ष	संनियंत्रण व मुल्यमापन सल्लागार (राष्ट्रीय ग्रामीण पेयजल कार्यक्रम)	कंत्राटी	श्री.अतुल वसंत केणे	9029750275	50364
पाणी गुणवत्ता कक्ष	पाणी गुणवत्ता सल्लागार (राष्ट्रीय ग्रामीण पेयजल कार्यक्रम)	कंत्राटी	रिक्त	--	--
पाणी गुणवत्ता कक्ष	जलनिरीक्षक (राष्ट्रीय ग्रामीण पेयजल)	कंत्राटी	रिक्त	--	--

अ.क्र.	पंचायत समिती उपविभाग	गट समन्वयक			समूह समन्वयक
		नाव	मोबाईल	प्रदान करण्यात येणारे वेतन	नाव	मोबाईल	प्रदान करण्यात येणारे वेतन
1	अंबरनाथ	रिक्त	--	--	वैंदेही विक्रम वेखंडे	9665459499	14290
					रिक्त	--	0
2	कल्याण	रीक्त	--	--	सुरेखा संजीवकुमार तिम्मन्नपटी	8693074466	14290
					रिक्त	--	0
					रिक्त	--	0
3	भिवंडी	रीक्त	--	--	रिक्त	--	0
					मुकेश ताराचंद वाघ	9987207919	14290
					रिक्त	--	0
4	शहापुर	रीक्त	--	--	प्रमोद नामदेव वारुंगसे	9270277112	13218
					स्विटी स्वामीनाथ बर्वे	9860556796	14290
					रिक्त	--	0
5	मुरबाड	राजेश गुलाब वाघे	8390614267	15360	रिक्त	--	0
					रिक्त	--	0
					रिक्त	--	0

अधिकारी/कर्मचारी यांचा वेतनाचा तपशिल

जिल्हा पाणी व स्वच्छता मिशन कक्ष, जिल्हा परिषद ठाणे
मंजूर पदे/ भरलेली पदे/ रिक्त पदे माहिती (जिल्हास्तर व तालुकास्तर)
अ. क्रं.	संवर्ग	मंजूर पदे	भरलेली पदे	रिक्त पदे	कार्यरत कर्मचारी यांचे नाव	मोबाईल	प्रदान करण्यात येणारे वेतन
	स्थायी पदे
1	प्रकल्प संचालक, जल जीवन मिशन	1	1	0	श्री. अतुल पारसकर	7720856111
2	लेखाधिकारी	1	1	0	श्रीम. ज्योती जगताप	9987821591	1395425
3	कनिष्ठ प्रशासन अधिकारी	1	1	0	श्रीम. अपुर्वा भोये	9284926117	934010
4	लिपिक	1	1	0	श्री. संतोष निचिते	9270346359	954628
		4	4	0
	कंत्राटी पदे(जिल्हास्तर)
1	जिल्हा कार्यक्रम व्यवस्थापक	1	0	1	--
2	समाजशास्त्रज्ञ (SBM)	1	1	0	श्री. दत्तात्रेय अंबादास सोळंके	9653303217	50364
3	स्वच्छता तज्ञ (SBM)	1	0	1	--
4	पाणी व स्वच्छता व्यवस्थापन सल्लागार (WASH PMUs) - बाह्य स्त्रोत	1	1	0	श्रीम. स्नेहल सुधाकर सोनवणे	9028353352	35000
5	शालेय स्वच्छता व आरोग्य सल्लागार (SBM)	1	1	0	श्रीम. सारीका रमेश देशमुख	8655537320	31738
6	पाणी गुणवत्ता तज्ञ (JJM) - बाह्य स्त्रोत	1	0	1	--
7	जलनिरीक्षक (प्रतिनियुक्ती)	1	0	1	--
8	माहिती संवाद शिक्षण तज्ञ (SBM)	1	0	1	--
9	माहिती संवाद शिक्षण तज्ञ (JJM)	1	1	0	श्रीम. प्रमिला चंद्रकांत सोनवणे	9326176076	49429
10	क्षमता बांधणी तज्ञ (SBM)	1	0	1	--
11	मनुष्य बळ विकास तज्ञ (JJM)	1	1	0	श्री. ज्ञानेश्वर वामन चंदे	9833682749	49429
12	संनियंत्रण व मुल्यमापन तज्ञ (SBM)	1	1	0	श्री. अनिल सुधिर निचीते	8097912888	50364
13	संनियंत्रण व मुल्यमापन तज्ञ (JJM)	1	1	0	श्री.अतुल वसंत केणे	9029750275	50364
14	वित्त संपादणूक नि - सल्लागार (JJM)	1	1	0	श्रीम. पल्लवी विश्वासराव तडाखे	8692820004	49429
15	लेखाधिकारी (SBM)	1	0	1	--
16	डेटा एन्ट्री ऑपरेटर (WASH PMUs) - बाह्य स्त्रोत	1	1	0	श्रीम. स्नेहा नंदकुमार चौंकेकर	9152529268	16000
17	शिपाई (SBM)	1	0	1	--
		17	9	8

विषयाचे कार्यासननिहाय वाटप

विभागांतर्गत विविध समित्या

विभागामार्फत राबविण्यांत येणाऱ्या विविध योजनांची माहिती

विभागामार्फत राबविण्यांत येणाऱ्या विविध योजनांची माहिती
- वैयक्तिक शौचालय - मिशन स्वच्छ भारत मिशन (ग्रामीण)टप्पा -२ अंतर्गत शौचालय सुविधा उपलब्ध नसलेल्या पात्र कुटुंबाना जिल्हास्तरावरून मंजुरी देण्यात येऊन सदर लाभार्थ्यांनी बांधकाम करून वैयक्तीक शौचालयाचा वापर केल्यास प्रति कुटुंब १२०००/- प्रोत्साहन पर अनुदान वितरीत करण्यात येते
- कुटूंबाने वैयक्तीक शौचालय बांधकाम पुर्ण करुन वापर सुरु केल्यानंतर ग्रामपंचायत स्तरावरुन ग्रामसेवक खात्री करुन झाल्यावर तालुकास्तरावर गटसमन्वयक, समुहसम्वयक आणि संबधित विस्तार अधिकारी शौचालयांची मागणीनुसार खात्री करतात व गट विकास अधिकारी जिल्हा पाणी व स्वच्छता मिशन कक्षाकडे प्रोत्साहनपर अनुदानाची एकत्रित मागणी करतात.
- तालुक्याची मागणी प्राप्त होताच या मागणीतील लाभार्थ्यांची पायाभुत सर्वेक्षणानसुार नमुना चाचणी जिल्हा कक्षास केली जाते. तसेच तालुका संपर्क अधिकारी अधिका-यांकडुनही नमुना तपासणी 10% करण्यात येऊन त्यांना प्रमाणपत्र दिल्यावर मुख्य कार्यकरी अधिकारी यांच्या मान्यतेने तालुक्यास निधी धनादेशाद्वारे वितरीत केला जातो.
- जिल्हयाकडुन निधी प्राप्त होताच संबधित ग्रामपंचायतींच्या मागणीनुसार लाभार्थीनिहाय ग्रामपंचायतींना तालुकास्तरावरुन निधी संबंधित लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात RTGS, NEFT अथवा धनादेशाद्वारे वितरीत केला जातो.
- सार्वजनिक शौचालय –
- सार्वजनिक शौचालयाचे बांधकाम हे आठवडी बाजार गर्दी व वर्दळीच्या ठिकाणी, बसस्टॅड , बस थांबा पर्यटन स्थळ तिर्थक्षेत्र या ठिकाणी उभारणे गरजेचे आहे.
-  सदर कामाचे प्रस्ताव उप अभियंता उपविभाग पाणी पुरवठा यांच्याकडून तांत्रिक मान्यता प्राप्त करुन गटविकास अधिकारी पंचयत समिती यांच्यामार्फत प्रशासकीय मान्यता घेऊन जिल्हा कक्षास सादर होणेआपेक्षित आहे.
-  सार्वजनिक शौचालयाला प्रत्येक युनिट मागे 70 % प्रमाणे 2.10 लक्ष एवढा निधी स्वच्छ भारत मिशन (ग्रा) आणि 30 % प्रमाणे 0.90 लक्ष असा एकुण 3.00 लक्ष निधी अनुज्ञेय आहे.
- घनकचरा व सांडपाणी व्यवस्थापन –
- जिल्हा हागणदारीमुक्त झाल्यानंतर ग्रामीण भागातील ग्रामपंचायतींमध्ये घनकचरा व सांडपाणी याचे योग्य व्यवस्थापन होणे आवश्यक आहे. या करिता शासनाने स्वच्छ भारत मिशन (ग्रा) अंतर्गत घनकचरा व सांडपाणी व्यवस्थापनेची कामे शासन परिपत्रक क्रमांक 2020/प्र क्र 116/पापु16 दिनांक 28 ऑक्टोंबर 2020 नुसार प्रमाणीत केलेल्या निकषानुसार कामे करण्यात येणार आहे. यानुसार गावाच्या लोकसंख्येच्या प्रमाणात गुणोत्तर देण्यात आलेले आहे त्यावरुन 70% स्वच्छ भारत मिशन ग्रामीण व 30% कृती संगम (15 वा वित्त आयोग, ग्रामपंचायत स्वनिधी आणि इतर) अश्या प्रकारात अंदाजपत्रकीय रक्कमेची विगतवारी करण्यात आलेली आहे.
घनकचरा व्यवस्थापन –

1) ग्रामपंचायत किवा गावस्तरावर साचणा-या कच-या ठिकाणी सार्वजनिक कंपोस्ट खड्डे, गांडूळ खत निर्मिती, वैयक्तिक बायोगॅस प्रकल्प, नाडेप, कच-यावर अंतिम प्रक्रिया करणे अशी कामे करुन कच-याचे योग्य व्यवस्थापन करता येते.

2) प्लास्टिक कचरा व्यवस्थापन सदरचे काम तालुकास्तर किवा जिल्हास्तर एकत्र करुन प्लास्टिक संकलन युनिट (प्लास्टिक पिंजरा जाळी) तयार करुन प्लास्टिक कच-याचे व्यवस्थापन करावयाचे आहे.

3) गोबर्धन प्रकल्प- जैविक व सेंद्रीय कच-याचे जिल्ह्यात एका ठिकाणी उभारण्यात आलेल्या गोबरधन प्रकल्प अंतर्गत त्याचे योग्य व्यवस्थापन करुन त्यापासुन उत्पन्न निर्मिती करणे.

सांडपाणी व्यवस्थापन-

1) ग्रामपंचायत किवा गावस्तरावर साचणा-या सांडपाणीचे सार्वजनिक पाझर खड्डा, मॅजिक पीट, गटारी, शोषखड्डा तसेच अत्याधुनिक तंत्रज्ञान वापर करुन सांडपाणीवर योग्य व्यवस्थापन करण्यात येते.

2) मैलागाळ व्यवस्थापन - ग्रामीण भागातील एक खड्डा असलेले व सेप्टिक टॅंक असलेल्या सर्व शौचालयातील मैलागाळाचे व्यवस्थापन करण्याकरिता जिल्हा आणि तालुकास्तरावर एका निश्चित अंतरात असलेल्या ग्रामपंचायतीचे एकत्रित मैलागाळ व्यवस्थापन प्रकल्प उभारण्यात येणार आहेत.


- पाणी गुणवत्ता कार्यक्रम
राष्ट्रीय ग्रामीण पेयजल कार्यक्रम अंतर्गत सन २०११ पासून केंद्र सरकारच्या मार्गदर्शक सूचनांनुसार ठाणे जिल्हा परीषदेमार्फत Drinking Water Quality बाबत निरनिराळ्या उपक्रमांची ग्रामस्तरावर अंमलबजावणी करण्यात येत आहे. जिल्हा परीषदेच्या आरॊग्य विभागामार्फत करण्यात आलेल्या स्वच्छता सर्वेक्षणाच्या अहवालानुसार जिल्ह्यामध्ये विहीर, कूपनलीका (बॊअर), नळयॊजना असे एकूण 3261 सार्वजनिक पिण्याच्या पाण्याचे स्त्रॊत आहेत.
1. जलसुरक्षक – जिल्ह्यातील सर्व ग्रामपंचायतींमध्ये पाणी गुणवत्ता कामकाजासाठी तेथील कार्यरत पाणी पुरवठा कर्मचा-यास ‘जलसुरक्षक’ म्हणून मानधनावर नियुक्त करण्यात आले आहे.
2. स्वच्छता सर्वेक्षण – जिल्ह्यातील सर्व ग्रामीण लोकवस्तीच्या ठिकाणी असणा-या सर्व सार्वजनिक पिण्याच्या पाण्याच्या स्त्रॊतांचे आरॊग्य कर्मचारी व जलसुरक्षक यांच्याद्वारे पावसाळ्याआधी (एप्रील) व पावसाळ्यानंतर (आक्टॊबर) स्वच्छता सर्वेक्षण करण्यात येते. या सर्वेक्षणानुसार स्त्रॊतांची तेथील परीस्थितिनुसार तीव्र, मध्यम व अल्प अशा प्रमाणात जॊखीम ठरविली जाते. अल्प जॊखीम असणा-या स्त्रॊतांस हिरवे कार्ड, मध्यम जोखीम असणा-या स्त्रॊतांस पिवळे कार्ड तर तीव्र जॊखीम असणा-या स्त्रॊतांस लाल कार्ड दिले जाते.
3. निर्जंतुकीकरण / शुद्धीकरण – T C L (Bleaching) पावडरचा वापर करून सर्व स्त्रॊतांचे नियमित शुद्धीकरण केले जाते.
4. रासायनिक (Chemical) व अणुजेविक (Bacteriological) तपासणी – ठाणे जिल्हातील पिण्याच्या पाण्याच्या सर्व स्त्रॊतांची रासायनिक व अणुजेविक तपासणी केली जाते. रासायनिक तपासणी वार्ह्स्तून एकदा व जैविक तपासणी वर्षातून दोनदा केली जाते.
5. गुणवत्ता बाधीत स्त्रॊतांवरील उपाययॊजना – ज्या स्त्रॊतांचे पाणी नमुने प्रयॊगशाळेतील रासायनिक तपासणी मध्ये दूषित (Quality Affected) असल्याचे आढळून आले आहे. जे स्त्रॊत अणुजेविक तपासणीमध्ये बाधीत असल्याचे अहवाल प्रयॊगशाळेद्वारे प्राप्त हॊतात त्या स्त्रॊतांचे तात्काळ Super Chlorination करण्यात येते व तेथील नमुन्यांची पुनर्तपासणी करण्यात येते. तसेच लाल कार्ड मिळालेल्या ग्रामपंचायतमधील जोखीमग्रस्त स्त्रॊतांबाबत १ महिन्याच्या आत प्रतिबंधात्मक उपाययॊजना करण्यात येतात.
पाणी गुणवत्ता सनियंत्रण व सर्वेक्षण कार्यक्रमाच्या प्रभावी अंमलबजावणीमुळे निरनिराळ्या जलजन्य साथरॊगाचा उद्रेक कमी हॊऊन ग्रामस्थांचे आरॊग्य स्वस्थ राहण्यास निश्चितच मदत होते.

विभागांतर्गत उपलब्ध दस्ताऐवजांची यादी (वर्गीकरण)

अ.क्र.	विषय	दस्ताऐवजांचा प्रकार	प्रमुख बाबींचा तपशील	सुरक्षित ठेवण्याचा कालावधी
1	2	3	4	5
1	अंदाजपत्रके	अ	लघुपाटबंधारे विभागातील विविध योजनांची अंदाजपत्रके	कायम
2	स्थायी ओदश संकलने	अ	शासनाकडून प्राप्त विविध स्थायी आदेश	कायम
3	जडवस्तू संग्रह नोंदवही	अ	कार्यालयीन जड वस्तूच्या नोंदी	कायम
4	आवक नोंदवही	अ	कार्यालयात येणा-या सर्व टपालाची नोंद	कायम
5	अग्रिम नोंदवही	ब	कर्मचारी / अधिकारी यांनी दिलेल्या अग्रिमांच्या नोंदी	30 वर्ष
6	कामाची निविदा	ब	लघुपाटबंधारे विभागातील विविध योजानांच्या कामाच्या निविदा	30 वर्ष
7	सेवापुस्तके	ब	लघुपाटबंधारे विभागातील कर्मचा-यांची सेवापुस्तके	30 वर्ष
8	साठा रजिस्टर	क	दैनंदिनी वापरातील कार्यालयातील वस्तूंच्या नोंदी	10 वर्ष
9	तपासणी अहवाल	क	कामांना दिलेल्या भेटी / कार्यालयाची केलेली तपासणी	10 वर्ष
10	चौकशी अहवाल	क	प्रांप्त तक्रारींची चौकशी	10 वर्ष
11	कार्यविवरण / प्रकरण संचिका	क	विविध विषयांच्या संचिका	10 वर्ष
12	दैांदिनी	क-1	अधिका-याच्या मासिक कामकाजाची दैनंदिनी	5 वर्ष
13	संभाव्य फिरती कार्यक्रम	क-1	अधिका-याचे संभाव्य दौ-याबाबत	5 वर्ष
15	नियतकालिके	क-1	मासिक / त्रैमासिक / वार्षिक प्रगती अहवाल	5 वर्ष

नागरीकांची सनद अनुसूची

अंदाजपत्रक

झालेल्या सभांचे इतिवृत्त

अर्ज नमुने

महत्त्वाचे दूरध्वनी क्रमांक व फॅक्स क्रमांक

आंतर जिल्हा बदलीने येणाऱ्या वर्ग-3 व वर्ग-4 कर्मचाऱ्यांची यादी

यशोगाथा

विद्यार्थ्यांमध्ये स्वच्छतेच्या सवयी लागाव्यात म्हणून जिल्हा परिषदेच्या सर्वं शाळांमध्ये ‘हात धुवा’ मोहिम राबविण्यांत आली.

राज्यातील हागणदारीमुक्त झालेल्या सर्व ग्रामपंचायतीपर्यंत पोहचून शाश्वततेसाठी आग्रह धरणे व त्या अनुषंगाने स्थानिक सामाजिक व्यवस्था करणे.

हात धुवा मोहिम
- ग्रामपंचायत नांदवळ यशोगाथा:-
- नांदवळ ग्रामपंचायतीमध्ये बेसलाईन 2012 च्या सर्वेक्षणानुसार 262 कुटूंबे असुन त्यातील 17 कुटूंबांकडे शौचालय असल्याचे दिसुन आले. उर्वरित कुटूंब हि उघडयावर शौचास जात होती.
- प्रथम नांदवळ ग्रामपंचायत मध्ये रोटरी क्लब ऑफ हिल हया सामाजिक संस्थेने भेट देऊन गावातील कुटूंबांची अडचण पाहुन तेथे शौचालय बांधकाम करणेसाठी पुढाकार घेतला.
- शौचालय बांधकाम करणेसाठी प्राधान्याने युनिसेफ व स्वच्छ भारत मिशन (ग्रामीण)ठाणे यांच्या संयुक्त्‍ प्रय त्नाने तांत्रिक मार्गदर्शन व लोकसहभाग मिळविण्यासाठी सहभाग दर्शविला.
- रोटरी क्लब ऑफहिल यांचे निकषानुसार लाभार्थी हिस्सा 3000/- रु तर रोटरी क्लब ऑफ हिल यांचे 15000/- असे एकूण 18000/- रुपयांत शौचालय बांधकाम करण्यात आले.
- रोटरि क्लब ऑफ.हिल या संस्थेमुळे एकूण 161 शौचालय बांधकामे पुर्ण करण्यात आली.
- ग्रामपंचायत कोठारे, तालुका शहापुर यशोगाथा- (एक अदिवासी महिलेने घेतलेला पुढाकार)
- बेसलाईन 2012 च्या सर्वेक्षणानुसार 525 कुटूंबे असुन त्यातील 299 कुटूंबांकडे शौचालय नसल्याचे दिसुन आले. आदिवासी डोंगराळ भाग असल्याने तेथे शौचालय बांधकामाबाबतची उदासिनता दिसुन आली. मोठया प्रमाणात हि कुटूंब उघडयावर शौचास जात होती.
- गावात आदिवासी सरपंच श्री मधुकर भसाडे व महिला उपसरपंच श्रीमती सखुबाई भस्मा यांच्या प्रयत्नाने एकूण 75 शौचालय बांधकामे पुर्ण झाली आहेत. आजमितीस उर्वरित कामे प्रगतिपथावर आहेत.
- ग्रामपंचायत खरीवली,तालुका शहापुर यशोगाथा:- (एका उपसरपंचाने शौचालयाकरीता केलेला सहकार्य )
1. बेसलाईन 2012 च्या सर्वेक्षणानुसार 372 कुटूंबे असुन त्यातील 311 कुटूंबांकडे शौचालय नसल्याचे दिसुन आले. खरीवली स ही ग्रुप ग्रामपंचायत असुन यात जमिन पाण्याची (दलदलीची) व अडचणीची असल्याने तेथे शौचालय बांधकामाबाबतची काम करतांना प्रथम सरपंच व ग्रामसेवक यांनी ग्रामसभा घेऊन जिल्हा व तालुका समन्वयक यांच्या मार्गदर्शनाखाली महिला बचतगट तसेच ग्रामस्थ यांना विश्वासात घेऊन उपसरपंच श्री योगेश कष्णा भोईर यांनी पुढाकार घेऊन गावात विट,सिमेंद,रेती, शौचालय भांडी ,सिमेंट पत्रे ,बेसीन व गवंडी उपलब्ध करण्याची जबाबदारी घेतली व कामास गति मिळाली.
2. ग्रामपंचायतीमध्ये एकूण आजमितीस 181 कामे पुर्ण झाली आहेत व उर्वरित कामे प्रगति पथावर आहेत.
- ग्रामपंचायत चरगाव व आंबेशीव,तालुका अंबरनाथ यशोगाथा:-(महिला ग्रामसेवकाचे प्रयत्न पण योजनेकडे गावक-यांची पाठ )
1. ग्रामपंचायत चरगाव तालुका अंबरनाथ येथे बेसलाईन 2012 च्या सर्वेक्षणानुसार 611 कुटूंबे असुन त्यातील 390 कुटूंबांकडे शौचालय नसल्याचे दिसुन आले. उर्वरित कुटूंबासाठी महिला ग्रामसेवक श्रीमती भोईर यांनी आदिवासी सरपंच यांच्या मदतीने स्वत: साहिल्य खरेदीकरुन शौचालय बांधकामास सुरुवात केली यात गावाचा कोणताहि सहभाग नसतांना 310 कुटूंबांकडे शौचालय बांधकाम करण्याचे काम केले.
2. योजना शासनाची आहे त्यामुळे बांधकामे शासनाने करावी अशी गावक-यांची धारणा आहे , परंतु ग्रामसेवकांचे योजना राबविण्यासाठी प्रयत्न
3. ग्रामपंचायत आंबेशीव तालुका अंबरनाथ येथे बेसलाईन 2012 च्या सर्वेक्षणानुसार 321 कुटूंबे असुन त्यातील 244 कुटूंबांकडे शौचालय नसल्याचे दिसुन आले. त्यापैकी 150 कुटूंबासाठी महिला ग्रामसेवक श्रीमती चव्हाण यांनी प्रयत्न शौचालय बांधकामे पुर्ण केली व पुढील कामे प्रगतिपथावर आहेत.
- ग्रामपंचायत कळमगाव
1. कळमगाव ग्रामपंचायतीमध्ये बेसलाईन 2012 च्या सर्वेक्षणानुसार 916 कुटूंबे असुन त्यातील 627 कुटूंबांकडे शौचालय नसल्याचे दिसुन आले .उर्वरित कुटंबांकडे शौचालय असुन ते त्याचा वापर करत होती.
1. प्रथम कळमगाव ग्रामपंचायत मध्ये ग्राम सेवक संजय बाळकृष्ण सावंत व सरपंच राजश्री राजेंद्र घाटाळ व उपरसरपंचसंदेश जनार्दन भांडवे यांनी जिल्हा परिषद ठाणे येथील स्वच्छ भारत मिशन चे सल्लागार यांची भेट घेवुन योजना समजुन घेतली नंतर ग्रामपंचायत मध्ये पाडा वस्तीनिहाय बैठका घेतल्या शौचालयाबाबत जन जाग्रुती केली. ग्रामस्थांची आर्थिकबाबतीतील विवंचना पाहुन ग्रामपंचायतीने पुढाकार घेतला व स्थानिक पुरवठा दाराकडुन शौचालय करीता लागनारा साहित्य खरेदी उधारी स्वरुपात मागविण्यात आले. यातुन 205 शौचालय बांधकाम पुर्ण करण्यात आली. मोठ्या स्वरुपात बांधकामे पुर्ण झाल्यानंतर जिल्हा परिषदे कडुन मिळणारा प्रोत्साहन निधी कुटुंबानी एकत्रित स्वरुपात जमुन तोपुरवठा दारास देण्यात आला. आता विश्वासामुळे मोठ्या संख्येने कळमगाव ग्रामपंचायतीमध्ये कामे चालु आहे.
1. हे काम करित असताना तेथे गवंड्याच्या प्रशिक्षित चार जोड्या यांचा मोठा सहकार्य लाभला पुर्ण शौचालय बांधकाम होई पर्यंत गवंड्यांनी मजुरी मागितली नाही. यात प्राधान्याने सरपंच, उपसरपंच व ग्रामसेवक यांच्या कार्यकुशलतेची सचोटी दिसुन येते.
- ग्रामपंचायत आवरे यशोगाथा
1. आवरे ग्रामपंचायतीमध्ये बेसलाईन 2012 च्या सर्वेक्षणानुसार 689 कुटूंबे असुन त्यातील 472 कुटूंबांकडे शौचालय नसल्याचे दिसुन आले. 207 कुटुंबे शौचालयाचा वापर करत होती. आवरे ग्रामपंचायत मध्ये आदिवासी पाडे वाडे वस्ती असल्याचे दिसुन आले.
2. ग्रामपंचायत आवरे मध्ये ग्राम सेवक दिलीप गोपाळ जाधव यांच्या पुढाकाराने प्रथम ग्रामसभेचे नियोजन करुन सरपंच व उपसरपंच यांच्या सहकार्याने ग्रामसभा, पाडासभा व वस्तीसभा घेवुन ग्रामस्थामध्ये शौचालयाबाबत जनजागृति श्री. जाधव ग्रामसेवक यांनी आदिवासी कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती पाहुन ग्रामपंचायत कडुन शौचालय बांधकामाचे साहित्य यात विटा, रेती, सिमेंट, पत्रे, दरवाजे, शौचालयाची भांडे बेसीन, पाईप उधारी घेवुन व प्रशिक्ष्ण दिलेले गवंडी यांच्या मार्फ़त शौचालय बांधकाम सुरवात केली. यात प्रथम प्राधान्य शौचालयाचा खड्डा तयार करण्या-यास देण्यात आला. यामध्ये शौचालयाचा खड्डा असणा-यास साहित्य वाटप करण्यात आले.
3. यामधुन ग्रामसेवक जाधव यांनी शौचालयाची बांधकामाची मोजमापे दिली व शौचालय बांधकामास प्रत्यक्ष सुरवात झाली.
4. जो प्रथम शौचालयाचे काम करेल त्यास 12,000/- प्रोत्साहन निधी देवुन गौरवण्यात येईल. यातुन आदिवासी भागातील जांभुलपाडा व काटिचापाडा येथे 100% शौचालय बांधकामे पुर्ण झाले. आजमितीस 386 शौचालय बांधकाम पुर्ण असुन त्याचा वापर होत असल्याचे दिसुन येते.
- अभियानाचे लक्ष...